Nasze POŁONINY - Bieszczadzkie Czasopismo Regionalne Artykuły Forum dyskusyjne Galerie Ogłoszenia 
Baza noclegowa   Baza gastronomiczna   Dyżury aptek   Rozkład jazdy autobusów   Plan miasta
Strona g籀wna

Archiwum
Pisane w Bieszczadach
Szukaj w serwisie:
Redakcja

Kontakt

    Gazeta / moduy
    Serwis internetowy

    Baza noclegowa

Artyku造 » ~ Archiwum » [Nr 12/72] Polski pa驕dziernik
Coraz rzadziej przypomina si rocznic wydarze jakie nastpiy w naszym kraju w pa驕dzierniku 1956 roku a nazywanych najczciej „polskim pa驕dziernikiem”, kt籀rych pocztkiem stao si VIII Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej odbywajce si w Warszawie w dniach 19 -21 pa驕dziernika. Genezy tych wydarze nale髒y szuka w pocztkach roku 1956. W dniach od 14 do 26 lutego odbywa si w Moskwie XX Zjazd Komunistycznej Partii Zwizku Radzieckiego, podczas kt籀rego 籀wczesny przyw籀dca tej partii Nikita Chruszczow wygosi referat zatytuowany „O kulcie jednostki i jego nastpstwach” krytykujcy system stalinowski panujcy we wszystkich krajach tak zwanego bloku wschodniego. Wydarzenie to miao miejsce podczas zamknitego posiedzenia w nocy z 24 na 25 lutego 1956 roku. Wydarzenie to zapocztkowao likwidacj systemu rzd籀w stalinowskich , kt籀rych najwa髒niejszym elementem by wszechobecny terror. W kilkanacie dni po tym wydarzeniu zmar Bolesaw Bierut g籀wny architekt systemu stalinowskiego w Polsce, co otworzyo drog do pewnej liberalizacji 髒ycie politycznego w PZPR i caej Polsce. Kolejnym, niezwykle wa髒nym, elementem genezy „polskiego pa驕dziernika” byy wydarzenia poznaskie z czerwca 1956 roku. W dniu 28 czerwca rozpocz si strajk w najwikszej poznaskiej fabryce „Zakadach Cegielskiego” noszcych w籀wczas imi J籀zefa Stalina. 驍dania strajkujcych miay przede wszystkim podo髒e ekonomiczne, ale zostay potraktowane przez wadz jako kontrrewolucja i krwawo stumione. W trwajcych do 30 czerwca walkach i zamieszkach zgino 57 os籀b a kilkaset zostao rannych. W wyniku tych wszystkich wydarze w kierownictwie PZPR uksztatoway si dwie grupy dziaaczy reprezentujce dwie, jak髒e odmienne orientacje rozwizania istniejcego kryzysu politycznego. Grupa „natoliska” zakadaa uspokojenie zaistniaej sytuacji poprzez krytyk systemu stalinowskiego bez koniecznoci zmian w istniejcym systemie j wadzy. Druga grupa, zwana „puawsk’, zakadaa istotne zmiany systemowe poprzez pewn liberalizacj 髒ycia spoeczno-politycznego i znaczn demokratyzacj 髒ycia wewntrz partii rzdzcej. Pierwszy z nich cieszya si penym poparciem ZSRR i osobicie Nikity Chruszczowa. Przeomem w politycznej rywalizacji grup wewntrzpartyjnych staa si posta Wadysawa Gomuki, niedawno zwolnionego z wizienia i zrehabilitowanego dziaacza partyjnego, byego przyw籀dcy PPR. Popar on grup „puawsk” i uzyska znaczne poparcie terenowych struktur partii. Nale髒y podkreli jeszcze niezwyk aktywno spoeczestwa polskiego jak mo髒na byo zaobserwowa w tym okresie. Waciwie to po raz pierwszy od zakoczenia II Wojny wiatowej obywatele naszego kraju w spos籀b masowy i spontaniczny wczyli si do 髒ycia politycznego. Ostateczne rozstrzygnicie miao przynie wspomniane na wstpie VIII Plenum. W pierwszym dniu obrad VIII Plenum w Warszawie pojawia si delegacja radziecka w skad kt籀rej wchodzili Nikita Chruszczow, Wiaczesaw Mootow i azar Kaganowicz(odpowiedzialny za zbrodni katysk). Stacjonujce w Polsce wojska radzieckie otrzymay rozkaz marszu na Warszaw, podobny rozkaz otrzymao cz polskiej armii kierowanej w籀wczas przez Konstantego Rokossowskiego. Na wie o ruchach wojsk w wielu warszawskich zakadach pracy doszo do spontanicznych wiec籀w, czci robotnik籀w wydano nawet bro a stacjonujce w pobli髒u wojska Korpusu Bezpieczestwa Publicznego gotowe byy do zbrojnej obrony Warszawy. Sytuacja bya bardzo powa髒na i grozia nieobliczalnymi skutkami. Toczce si obrady plenum zostay przerwane i doszo do spotkania czonk籀w Biura Politycznego KCPZPR z delegacj radzieck. W spotkaniu uczestniczy, nie penicy formalnie 髒adnej funkcji, Wadysaw Gomuka. W wyniku spotkania wojska radzieckie zostay wycofane do koszar a Chruszczow wraz z pozostaymi czonkami delegacji powr籀ci do Moskwy. Podczas wznowionych obrad plenum na funkcj I sekretarza PZPR zosta wybrany Wadysaw Gomuka. By pierwszy przypadek w bloku radzieckim wyboru przyw籀dcy partyjnego wbrew woli moskiewskich mocodawc籀w. Zmiany jakie nastpiy w kierownictwie PZPR oraz p籀驕niejsze decyzje najwy髒szych wadz spotkay si z ogromnym poparciem spoecznym, bo daway nadziej na skierowanie Polski w po髒danym przez nar籀d kierunku. Czas pokaza, 髒e byy to nadzieje ponne. W wyniku pa驕dziernikowej odwil髒y nastpiy jednak nieodwracalne, bardzo pozytywne zmiany z por籀d kt籀rych nale髒y wymieni:

- zwolnienie z internowania prymasa Stefana Wyszyskiego i istotn popraw stosunk籀w pastwo – koci籀,
- zaprzestanie kolektywizacji rolnictwa,
- powoanie samorzdu robotniczego w zakadach pracy,
- doprowadzenie do repatriacji ze Zwizku radzieckiego prawie 30 tysicy Polak籀w,
- zwolnienie i zrehabilitowanie tysicy wi驕ni籀w politycznych,
- zniesienie posiadania przez obywateli zota i obcych walut,
- likwidacj sklep籀w za „髒籀tymi firankami” w kt籀rych zaopatrywaa si partyjna elita,
- usunicie z wojska radzieckich oficer籀w z Konstantym Rokossowskim na czele,
- usunicie nazwiska J籀zefa Stalina z nazw miast (Katowice zamiast Stalinogr籀d), ulic i licznych zakad籀w pracy,
- stworzenie namiastki opozycji politycznej poprzez umo髒liwienie swobodniejszego dziaania istniejcych satelickich partii politycznych.

Wydarzenia pa驕dziernikowe w naszym kraju stay si te髒 inspiracj dla rewolucji wgierskiej.
W tych burzliwych dniach r籀wnie髒 w Ustrzykach Dolnych miay miejsce wa髒ne wydarzenia. Odbyy si dwa burzliwe, trwajce wiele godzin, wiece. Jeden z nich odby si w „Domu G籀rnika” za drugi w Domu Kultury w sali dzisiejszego kina „Orze”. Wiec w Domu Kultury by wiecem poparcia dla narodu wgierskiego. Gorca atmosfera wiecu zostaa uspokojona dopiero po owiadczeniu, obecnego na wiecu przedstawiciela KC PZPR, 髒e kierownictwo partii, podobnie jak polskie spoeczestwo, popiera nar籀d wgierski. Spotkanie w Domu G籀rnika trwao do p籀驕nych godzin nocnych i dotyczyo spraw rozlicze ze stalinowsk przeszoci. Odbywao si ono bez najwy髒szych przedstawicieli ustrzyckich wadz partyjnych, kt籀rzy na 髒danie zebranych musieli opuci sal obrad. Atmosfera „ustrzyckiego pa驕dziernika” bya szczeg籀lnie napita, poniewa髒 wikszo mieszkac籀w powiatu ustrzyckiego stanowili przesiedlecy „HT”, kt籀rzy w wyniku przymusowego przesiedlenia, poza stratami moralnymi, ponieli ogromne straty materialne i czuli si przez wadz zwyczajnie oszukani. Pokosiem wydarze pa驕dziernikowych byy rzdowe odszkodowania jakie tym ludziom przyznano. Szczeg籀lnie ciekawym wydarzeniem bya historia zwizana z ustrzyckim pomnikiem J籀zefa Stalina. By to prawdopodobnie jedyny pomnik Stalina znajdujcy si na terenie Polski. Zosta on przejty „z dobrodziejstwem inwentarza” po tak zwanej wymianie teren籀w przygranicznych w 1951 roku w wyniku kt籀rej, Ustrzyki Dolne znalazy si w granicach Rzeczpospolitej. Pomnik by usytuowany w poudniowej czci ustrzyckiego rynku na tle budynku dzisiejszej biblioteki. By miejscem licznych uroczystoci propagandowych jakie w tamtych latach organizoway wadze partyjne.


Zapada decyzja o usuniciu pomnika J籀zefa Wisarionowicza. W asycie du髒ej grupy mieszkac籀w, pomnik zosta opasany sznurami do kt籀rych zaprzgnito konie, bdce wasnoci Miejskiej Rady, a powo髒one przez pana Ostyskiego. Pierwsze podejcie byo nieudane bo z pomnika odpada tylko gowa. cignito posiki i po rcznym podkuciu pomnika udao si oderwa posta Stalina od podstawy. Konie zawloky betonow posta nad brzeg rzeki Strwi髒 w okolicach biurowca dzisiejszego Nadlenictwa Ustrzyki Dolne. Resztki pomnika przele髒ay tam kilka lat i zostay u髒yte do umacnia brzeg籀w Strwi髒a podczas prac regulacyjnych dokonanych na pocztku lat szedziesitych ubiegego wieku.


Marek Prorok

[Nr 12/72] Polski pa驕dziernik



Imi
E-mail
Temat
Tre嗆
Przepisz kod:

 

© 2003-2012 Nasze Po這niny - Bieszczadzkie Czasopismo Regionalne

Wykonanie i administracja strony: JWK WebStudio