:: [Nr 2/42] Porozumienia Ustrzycko- Rzeszowskie
Artyku dodany przez: Redakcja (2006-03-27 17:46:06)

18 lutego 1981 roku delegacja rzdowa pod kierownictwem wice- ministra rolnictwa Andrzeja Kacay podpisaa porozumienie ze strajkujcymi w Rzeszowie rolnikami. Dwa dni p籀驕niej 20 lutego ta sama komisja podpisaa porozumienie z rolnikami strajkujcymi w ustrzyckiej siedzibie MKZ Solidarno. Porozumienia te trzecie w kolejnoci po Gdaskich i Szczeciskich reguloway sprawy na linii wie – rzd i otwieray drog do rejestracji zwizku zawodowego Rolnik籀w Indywidualnych Solidarno.

Tak to si zaczo

Motorem sprawczym ustrzyckiego strajku by rolnik z Hoszowa Antoni Wojnarowicz. Dla og籀u wyszed z cienia gdzie w 1980 roku, z nikomu nieznanego rolnika sta si nagle chopskim przyw籀dc, towarzyszcym miedzy innymi Lechowi Wasie w czasie jego wizyty w Ustrzykach. Wojnarowicz od samego pocztku swojego dziaania mia swoich zagorzaych zwolennik籀w, mia te髒 r籀wnie du髒e grono swoich przeciwnik籀w. Echa tamtych spor籀w przetrway do dzi. Antoni Wojnarowicz twierdzi, 髒e wcale nie by czowiekiem znikd, bo przecie髒 ruch z roku 1980 musia mie swoj genez, kto to wczeniej przygotowa, w Bieszczadach robi to midzy innymi wanie on. Uwa髒a, 髒e robotniczy i rolniczy ruch zwizkowy powinien mie sw籀j pocztek tu na dole. Takie postpowanie byo sprzeczne z koncepcja KOR-u, kt籀ry narzuca wszystkim swoje zao髒enia i tworzy podporzdkowane sobie lokalne struktury zwizkowe. Owocem pracy Wojnarowicza byo stworzenie Federacji Robotnik籀w Rolnik籀w i Innych Grup Zawodowych Bieszczad籀w. Pierwsze koo Federacji powstao 7.09. 1980 roku w Telenicy Oszwarowej, nastpne powstay w Ustianowej, obozewie. Od samego pocztku tworzenia Federacji koncepcja ta miaa przeciwnik籀w wr籀d tworzcej si Midzyzakadowej Komisji Zwizkowej Solidarno w Ustrzykach Dolnych. Z MKZ jedynie Jarosaw Waszczuk, Roman Wrosz, Sawomir Dziennik cile wsp籀pracowali z Wojnarowiczem. 9.11.1980 roku z inicjatywy Federacji zorganizowany zosta Sejmik Regionu Bieszczad籀w, kt籀ry mia stanowi faktyczny sprawdzian poparcia caej spoecznoci dla oddolnego dziaania na rzecz regionu. Podczas Sejmiku zostay zaproponowane uczestnikom uchway dotyczce spraw spoeczno- gospodarczych. By to zarazem zal髒ek przeszych postulat籀w strajkowych. W grudniu zapada decyzja o zorganizowaniu strajku. Mimo, 髒e decyzja o strajku wysza z Federacji, nikomu nie zamykano drogi do wsp籀uczestnictwa na r籀wnych prawach. Zaproszeni do udziau w przygotowaniach do strajku dziaacze MKZ zaczli jednak op籀驕nia moment rozpoczcia akcji strajkowej. W zwizku z tym po puszczeniu mylnej informacji o tym, 髒e strajk rozpocznie si w Lesku, 29.12.1980 roku o godzinie 10,00 strajkujcy wkroczyli do sali konferencyjnej Urzdu Miasta Ustrzyki Dolne. W chwil p籀驕niej zgodnie z ustaleniami strajkujcy wysali zaproszenia do wszystkich rodowisk spoecznych do wzicia udziau w strajku, czy te髒 do przedo髒enia strajkujcym swych wasnych postulat籀w.

Co zawieray postulaty

Strajk stanowi pewne zaskoczenie zar籀wno dla wadz krajowych Solidarnoci jak i dla KOR-u. Do Ustrzyk zjechaa Rada Krajowa Solidarnoci Wiejskiej, pr籀bujc nam籀wi wszelkim sposobami uczestnik籀w do przeniesienia strajku do Rzeszowa. Dziaania te nie powiody si, a strajkujcy w dalszym cigu okupowali Urzd Miasta. W miar rozwoju akcji strajkowej, rosa te髒 liczba postulat籀w. Najwa髒niejszymi z nich byy midzy innymi postulaty likwidacji orodk籀w Urzdu Rady Ministr籀w. Aram籀w mia by si sta sanatorium przeciwgru驕liczym dla rolnik籀w, Tr籀jca czym na ksztat domu opieki spoecznej, Muczne i kilka obiekt籀w wok籀 Aramowa miay powr籀ci do swych dawnych wacicieli, czyli nadlenictw: Bircza i Stuposiany. Ziemie i pozostae obiekty miay przypa gminom Ustrzyki, Lutowiska, Bircza. Paacyk w Olszanicy mia si sta Gminnym Orodkiem Kultury. Strajkujcy 髒dali powrotu do starych nazw miejscowoci, kt籀re zmieniono w latach siedemdziesitych. Midzy innymi Uherce nazwano Now Wsi, Muczne Kazimierzowem. Postulowano te髒 pewne zmiany administracyjne, jak choby przyczenie do gminy Ustrzyki Dasz籀wki, Telenicy, obozewa, Sokola nale髒cych do tego czasu do gminy Solina. Szczeg籀lny op籀r wr籀d strajkujcych budzia grabie髒cza gospodarka rolna Igloopolu na terenach o najwikszych walorach przyrodniczych , miedzy innymi na granicy ze cisymi rezerwatami przyrody. Przykadem szczeg籀lnej dewastacji jest zmeliorowanie, wykarczowanie teren籀w w Woosatem, gdzie prace prowadzono przy pomocy materia籀w wybuchowych. Byy te髒 postulaty dotyczce drobnych , ale istotnych dla mieszkac籀w problem籀w. Domagano si te髒 od rzdu opracowania koncepcji majcej na celu rozw籀j gospodarczy wsi, przekazanie ogromnych rodk籀w defraudowanych przez Igloopol i SKR-y w zarzdzanie przez spoeczno lokaln i pracownik籀w. Za najg籀wniejsze z postulat籀w uznano tworzenie samorzdu wiejskiego oraz samorzd籀w w zakadach pracy, a tak髒e respektowania przez wadze uchwa zebra wiejskich. Ustrzyki Dolne stay si w tym czasie centrum inicjujcym aktywno spoeczno- gospodarcz i byy obiektem zainteresowania reszty Polski.

Wymuszone –akcj ZOMO- przenosiny

7.01.1981 roku Antoni Wojnarowicz zosta zaproszony do Rzeszowa na spotkanie z Was. Pojecha tam razem z Nowackim. Na miejscu okazao si, 髒e 髒adnego spotkania nie bdzie, a wyjazd ten by kolejn pr籀b przeniesienia strajkujcych w Ustrzykach do Rzeszowa. Wojnarowicz sprzeciwi si temu po raz kolejny i wr籀ci do Ustrzyk, po drodze zatrzymany zosta przez milicje w Olszanicy. Gdy po kilku godzinach wypuszczono go i dotar do Ustrzyk strajkujcych ju髒 nie byo w Urzdzie. Szyby zdobiy jedynie napisy, 髒e urzd bdzie nieczynny z powodu dezynfekcji. W tym czasie strajkujcy zostali z Urzdu wyprowadzeni przez oddziay ZOMO. Jan Kot dziaacz Solidarnoci w ZBL Ustrzyki m籀wi- Obserwowaem t akcj z zewntrz. ZOMO- cy nie mieli wprawdzie broni, ale wygldali gro驕nie. W kaskach z osonami na twarz, z tarczami, otoczyli budynek urzdu, zakazujc zbli髒ania si tam komukolwiek. Cz z nich z dow籀dcami i prokuratorem Zygmuntem Sabikiem wesza do budynku. Po jakim czasie uczestnicy strajku zaczli wychodzi. Jak si p籀驕niej dowiedziaem , w stosunku do strajkujcych nie u髒yto wprawdzie siy natomiast gro髒ono im sankcjami karnymi. Cz ze strajkujcych postanowia uda si do Rzeszowa. Tam te髒 jednak wielu z nich zdecydowao si kontynuowa strajk w siedzibie ustrzyckiego MKZ w rynku. Wprawdzie 籀wczesny przewodniczcy MKZ Wadysaw nie髒ek ostro przeciw temu oponowa, lecz w tym samym dniu zosta usunity z tej funkcji, a jego nastpca Bogdan Ferenc wyrazi zgod na strajk w siedzibie MKZ. To wanie w tym budynku strajkujcych odwiedzi Lech Wasa, kt籀ry przyjecha do Ustrzyk ze spor grup dziaaczy midzy innymi z Bogdanem Lisem. Wanie wtedy Wasa wo髒ony przez Wachowskiego wybra si do Aramowa. Tam za nie udao mu si sforsowa szlabanu po dugich pertraktacjach z chronicymi orodka wojskowymi. Po powrocie z Aramowa spotka si z mieszkacami Ustrzyk w sali widowiskowej Zakad籀w Drzewnych w Ustianowej. Zapewne nie myla nawet wtedy o tym, 髒e ju髒 niebawem wpuszcz go do Aramowa , ale w jak髒e odmiennej i tragicznej dla kraju i Solidarnoci sytuacji. Tam wanie spdzi kilka miesicy swojego internowania.

Szczliwy fina strajku

Up籀r Wojnarowicza, Derewoki, Wojtczaka, Karubina, Dziennika , Waszczuka, Sabary, Paasza, Moskalika, Domaradzkiego, Cyconia, Czaplickiego, Barlewicza, Koodziskiego, Walczaka i wielu innych, przychylno Antoniego Kopaczewskiego szefa Solidarnoci w Rzeszowie spowodowaa to i髒 strajk ustrzycki sta si r籀wnie wa髒ny jak rzeszowski i komisja rzdowa pr籀cz Rzeszowa przyjechaa na rozmowy 3 i 19 lutego do Ustrzyk. Za 20 lutego dwa dni po Rzeszowie podpisano porozumienie w Ustrzykach Dolnych. Pr籀cz przedstawicieli strony rzdowej i czonk籀w Komitetu Strajkowego w Ustrzykach porozumienie to parafowali r籀wnie髒 w imieniu Rady Krajowej NSZZ Solidarno Lech Wasa i Bogdan Lis oraz Antoni Kopaczewski z Rzeszowa.

Polskie piekieko

Ustrzyki Dolne nie mog si poszczyci zbyt wieloma pamitkami historycznymi. Fakt podpisania porozumie jest wic niezmiernie wa髒nym momentem w najnowszej historii kraju, a szczeg籀lnie miasta. Wydawa by si mogo, 髒e zostanie w jaki spos籀b upamitniony. Tak si te髒 stao, pamitkow tablic umieszczono na frontonie kocioa w. J籀zefa Robotnika, bo te髒 koci籀 ten zbudowano na podstawie jednego z ustrzyckich postulat籀w. Jednak zapomniano o znajdujcym si w centrum Ustrzyk budynku gdzie strajk zosta szczliwie sfinalizowany. Peno tu tablic informujcych o mo髒liwoci kupna mebli, o handlu odzie髒, o tak szacownych instytucjach jak PCK, Zwizek Inwalid籀w Wojennych, brak za choby skromnej informacji o tym, co tutaj si dziao 25 lat temu. Przez rynek przewija si rocznie tysice turyst籀w, niemajcych wiadomoci o wydarzeniach, kt籀re tutaj miy miay miejsce, ba nawet najmodsi mieszkacu Ustrzyk te髒 nie potrafi powiza tego budynku z wydarzeniami z przed wierwiecza. Szkoda. Jak wynika z rozm籀w zadziaao tu typowe polskie piekieko. Kilka grup i grupek chciaoby zawaszczy ten fakt tylko dla siebie. Obchody rocznicy porozumie zorganizowano w Rzeszowie zaproszono tam te髒 wadze Ustrzyk oraz dziaaczy Solidarnoci, pojechali nawet ci, kt籀rzy wtedy mieli po kilkanacie lat. Zabrako jedynie miejsca dla wielu tych, kt籀rzy strajk rozpoczli i dotrwali w nim do koca. Ogldaem nie tak dawno w telewizji film z tamtych czas籀w „Chopi – 1981”, zobaczyem twarze tych, kt籀rzy strajk zorganizowali, widziaem tam nawet siebie wszak byem czonkiem MKZ i uczestniczyem w spotkaniu z Was. Historia ma to do siebie, 髒e pewnych rzeczy nie da si wymaza, tak te髒 jest z tymi wydarzeniami. Organizatorami strajku, sygnatariuszami porozumie byli ci, a nie inni ludzie i 髒adne manipulacje na nic si tu nie zdadz. Cenzura wszak ju髒 przecie髒 nie istnieje.

Wiesaw Stebnicki


adres tego artyku逝: http://www.naszepo這niny.pl/articles.php?id=42